NIEUWS
————————————————————————–
AI aan de macht: vrijer dan ooit of opgesloten in het systeem?
Voor veel mensen was het een schrikbeeld: intelligente systemen die de controle overnemen. Toch lijkt deze nieuwe realiteit helemaal niet zo verkeerd uit te pakken: de criminaliteitscijfers zijn lager dan ooit en de kloof tussen arm en rijk was nooit eerder zo klein. De vraag is wat deze ontwikkelingen doen met ons gevoel van vrijheid.
Redactie – 16 december 2035 – Leestijd 2 minuten
We zijn op een punt gekomen dat artificiële intelligentie (AI) meer invloed heeft op de ontwikkeling van de samenleving dan de mens zelf. Technologische vooruitgang is zo snel gegaan dat het voor ons als mens niet langer mogelijk is om de complexiteit ervan te begrijpen: de technologische singulariteit is een feit. Gruwelscenario’s die aangeven dat we hierdoor slaaf zouden worden van de technologieën blijken ongegrond. Misschien hebben we zelfs wel meer vrije tijd dan ooit tevoren. Toch zijn er steeds meer mensen die los proberen te komen van ‘het systeem’.
Monocultuur
De wereld wordt aangestuurd door systemen die de controle uitoefenen over verschillende domeinen. Deze systemen worden ook wel singletons genoemd. De bevoegdheden lopen uiteen van wetgeving en belastingheffing tot de allocatie van middelen en budgetten. Deze super intelligente systemen kunnen zichzelf verbeteren en besluitvorming vindt plaats op basis van grote hoeveelheden data. Je zou kunnen stellen dat objectiviteit hierdoor boven emotie is komen te staan. Volgens AI-ethicus Jennifer Smit heeft dit zowel voordelen als nadelen. “Extreem grote hoeveelheden data zorgen ervoor dat de systemen bijdragen aan een sterke mate van gelijkwaardigheid: alles wordt gemonitord en scheve verdelingen worden automatisch hersteld. Hierdoor is de kloof tussen rijk en arm de afgelopen decennia sterk afgenomen.” Deze data maken het tevens mogelijk om de specifieke impact van organisaties en individuen in kaart te brengen, waardoor deze aansprakelijk gesteld kunnen worden. Het voorspellend vermogen van de singletons is daarbij verbazingwekkend accuraat. Hierdoor lopen criminaliteitscijfers al jaren sterk achteruit. “Er is een monocultuur ontstaan waarin iedereen gelijkwaardig wordt behandeld en gelijke kansen krijgt. Manipulatie en machtsmisbruik zijn verleden tijd”, aldus Smit. Toch gaat deze objectivering van besluitvorming in tegen ons menselijk fundament. Onzekerheid is juist datgene wat ons in het leven drijft. Het niet weten wat de toekomst brengt houdt ons volgens Smit strijdbaar. “Doordat we alle keuzes uit handen kunnen geven aan super intelligente systemen met een extreem voorspellend vermogen is het verrassingseffect uit het leven gehaald. We leven letterlijk in een kennisgebaseerd systeem. Dit maakt mensen apathisch. Mensen krijgen het gevoel dat er geen ruimte meer is om fouten te maken en geen ruimte meer is voor creativiteit.”
» Er is een monocultuur ontstaan waarin iedereen gelijkwaardig wordt behandeld en gelijke kansen krijgt «
— Jennifer Smit, AI-ethicus
‘Fool the system’
Ondanks de vele voordelen die de monocultuur ons als samenleving oplevert, zijn er steeds meer mensen die zich verstikt voelen en er alles aan doen om uit de grip van het systeem te komen. De afscherming van data en untrackable zijn begon onschuldig, maar is inmiddels uitgegroeid tot een heuse illegale markt. Chip-expert Mike Jensen ziet steeds extremere vormen. “De eerste signalen van deze ontwikkeling zag je in de modewereld. Destijds was technologie nog in mindere mate geïntegreerd in het menselijk lichaam. Wanneer je een smart device in de binnenzak van een speciaal ontwikkelde jas bij je droeg, was deze tijdelijk onzichtbaar voor het systeem. Inmiddels is de technologie veel krachtiger en dragen we deze onderhuids, waardoor kleding niet meer genoeg is om van de radar te geraken.” Jensen ziet daardoor steeds meer praktijken ontstaan waar mensen terecht kunnen om hun onderhuidse chip in zijn geheel te laten verwijderen en vernietigen. “Het verwijderen van je personal chip is illegaal, waardoor het bestreden moet worden. Het systeem stuurt mij naar verdachte locaties om waar nodig in te grijpen. Mensen die zonder chip leven beseffen vaak niet dat ze hierdoor een soort outlaw worden. Ze worden weliswaar niet meer aangestuurd door een systeem, maar ze zijn volkomen op zichzelf aangewezen zonder rechten en zekerheden.” De community die ‘chiploos’ leeft wordt steeds groter. De vraag is hoe lang zij zich staande weet te houden.