NIEUWS
————————————————————————–
Hoge Raad kent rechtspersoonlijkheid toe aan intelligente machines
Mens en machine die in harmonie samenleven. Lange tijd leek het sciencefiction, maar nu machines officieel als rechtspersoon worden erkend lijkt het realiteit te worden. Althans op papier, want de vraag blijft hoe het in de praktijk uitwerkt. Onze intelligentie is weliswaar aanvullend, maar is ons gedrag dat ook?
Redactie – 16 december 2035 – Leestijd 2 minuten
Vijftien jaar geleden sloegen wetenschappers en ontwikkelaars een ander pad in: in plaats van het proberen te kopiëren van menselijke intelligentie werd AI vanaf dat moment gezien als een op zichzelf staande vorm van intelligentie. En met succes. Mens en machine werken en leven inmiddels steeds meer samen. Om complexe vraagstukken omtrent aansprakelijkheid op te lossen, worden intelligente machines nu officieel erkend als rechtspersoon. De vraag is wat de consequenties zijn van het erkennen van deze zogenaamde ‘e-personhood’.
Rechten
Het is een klassiek voorbeeld: de schuldvraag als een autonoom voertuig een ongeluk veroorzaakt. Lange tijd werd met de vinger naar de fabrikant gewezen. Maar door het toegenomen zelflerende vermogen van intelligente machines is dit niet langer houdbaar. Een menselijke programmeur legt alleen het fundament. Het leerproces en het gedrag wat daaruit voortvloeit zijn volledig autonoom en vrij van menselijke invloed. Je kunt het vergelijken met het opvoeden van een kind: je geeft als ouder verschillende normen en waarden mee aan je kind. Maar wanneer het kind ondanks deze sterke basis op latere leeftijd alsnog de fout in gaat, wordt het kind opgepakt en niet jij als ouder. Zo moet het met AI in de praktijk ook gaan werken.
Volgens AI-jurist Martin Slot moeten we niet vergeten dat het toekennen van een rechtspersoonlijkheid aan zelflerende machines impact heeft op onze eigen mensenrechten. “De focus ligt bij de toekenning van een electronic personality vooral op de verantwoordelijkheden die intelligente machines daardoor krijgen. Door ze als rechtspersoon te erkennen, kunnen we ze aansprakelijk stellen als ze bijvoorbeeld schade toebrengen aan eigendommen of als ze mensen pijn doen. Wat echter over het hoofd wordt gezien is dat intelligente machines hiermee ook rechten verkrijgen.” Dit betekent dat wij als mensen dus ook aansprakelijk gesteld kunnen worden door intelligente machines. Steeds meer rechtszaken zijn volledig geautomatiseerd. In de praktijk kan het dus gebeuren dat je zonder menselijke tussenkomst aangeklaagd en veroordeeld wordt door een machine. De vraag is hoe gelijkwaardig we dan daadwerkelijk zijn. Volgens Slot moeten we daarom onze eigen mensenrechten gaan heroverwegen. “Zo zou een mens altijd de keuze moeten hebben door wie hij of zij vertegenwoordigd en veroordeeld wordt. ‘Het recht op menselijk contact’ moet te allen tijde gewaarborgd worden.”
» Wat over het hoofd wordt gezien is dat intelligente machines hiermee ook rechten verkrijgen «
— Martin Slot, AI-jurist
Machine Behavior
Met het toekennen van e-personhood zijn machines nu officieel zelfstandig opererende agents met hun eigen rechten en verantwoordelijkheden. Volgens Evelien Mols, hoogleraar in robot psychology, is het tijd om te accepteren dat intelligente machines een nieuwe klasse van actoren in onze samenleving vormen met hun eigen gedragingen en ecosystemen. “Jarenlang hebben we geprobeerd om onder de motorkap van AI te kijken. Het zelflerend vermogen van machines en de complexiteit die hiermee gepaard gaat, zijn echter dermate groot dat het tijd wordt om de hoop op te geven dat we deze blackboxes daadwerkelijk begrijpen. Ik heb veel respect voor hersenwetenschappers, maar we begrijpen nog steeds vrij weinig van ons brein. Ik pleit ervoor dat we AI-systemen op dezelfde manier gaan bestuderen als de manier waarop we dieren en mensen bestuderen, namelijk door middel van empirische observatie en experimenten.” Met andere woorden, we moeten ons volgens Mols meer gaan focussen op het gedrag van intelligente systemen. Het wetenschappelijk onderzoeksgebied van Machine Behavior is de afgelopen jaren steeds professioneler geworden. AI-experts en system engineers werken steeds meer samen met neurologen, biologen, psychologen, filosofen, sociologen, economen etc. Fingers crossed dat machines net zo voorspelbaar zijn als mensen.